In de lente zijn de grotere dieren erg actief, zowel in de jacht als met elkaar.
Ze eten alleen levend voer en zijn daar dan de hele dag mee bezig :
hoofdzakelijk muggen en kleine kreeftachtigen zoals watervlooien maar ook wormen zoals enchytreen (witte worm) staan op het menu.
Warmte hebben Ortovaren niet nodig, te veel warmte is zelfs schadelijk. Ortovaren zijn in de winter nog actief en worden zelfs in sneeuw waargenomen. Dit is omdat deze salamander geen winterslaap houd, maar slechts een winterrust kent en ondanks de koude toch nog wat actief kan zijn.

Een Ortovaar mag niet gevangen worden in de natuur en ook niet verhandeld. Het dier staat op uitsterven, en de enig bekende populatie ("Turkaavariant") neemt niet toe in omvang.

Ortovaren kunnen makkelijk meerdere meters diep duiken, ze zijn daar op jacht naar met name rode muggenlarven. Deze muggenlarven leven in zuurstofarm water waar vissen niet kunnen komen. De Ortovaar haalt dan zijn zuurstof uit het water, maar in zuurstofarm water komt het zuurstof tekort. Ze zwemmen dan erg langzaam en stoppen vaak op weg naar beneden.

In het larve stadium haalt de Ortovaar zowel met zijn 2 paar kieuwen als met zijn huid zuurstof uit het water. Tijdens de metamorfose verdwijnen de kieuwen, en gaat de Ortovaar ademhalen via zijn longen en zijn gehemelte.

Een jonge Ortovaar (ongeveer 2 cm lang) Deze jonge salamander is net zijn kieuwen kwijt. In dit stadium neemt de Ortovaar de meeste zuurstof op via de huid. De typische huidtekening begint net door te komen.

Onder water gebruikt de volwassen Ortovaar de huid om adem te halen. Dit geeft voldoende zuurstof in zuurstofrijk water, maar in zuurstofarm water gebruikt de Ortovaar zijn longen voor extra zuurstof, bijvoorbeeld tijdens de jacht of vooral tijdens de paring. Maar wanneer de Ortovaar op de vlucht is voor vogels of andere jagers kunnen ze door de huidademhaling erg lang onder water blijven. Salamanders, en dus ook de Ortovaar, hebben een hoog regeneratie vermogen. Een Ortovaar kan makkelijk een poot missen , en alle acht poten of de staart kan ook.
Er groeit dan een nieuw poot of staart aan. Welke volwaardig is bij jonge Ortovaren, maar onvolwaardig en onderontwikkeld blijft bij oudere dieren. Naar het regeneratievermogen is veel onderzoek gedaan. Het blijkt dat het regeneratie door een erg simpel hormoon wordt geregeld en het jodiumgehalte in het water van belang is.

De vijanden van de Ortovaar

De Ortovaar heeft een betrekkelijk rustig bestaan, het dier heeft nauwelijks vijanden. De Ortovaar is namelijk giftig.
Het heeft het aan de ribben scherpe puntjes waardoor het moeilijk te eten is voor vissen en vogels: de puntjes breken door de huid van de volwassen Ortovaar heen en het gif dringt in de bek van vogel of vis. Maar dat geldt echter niet voor de jonge dieren. Om deze reden vermijden Ortovaren water waar karperachtigen in voorkomen, Ortovaren kunnen de geur van karperachtigen (koi, goudvis) op grote afstand waarnemen.

De Ortovaar is een grote en sterke salamander. De mannetjes zijn tenger , de vrouwtjes wat meer gedrongen en steviger. Ortovaren zijn niet echt mooi: hun huid is bezet met kleine bobbeltjes en vlekken. Ze leven het grootste deel van het jaar in het water.

Kort overzicht Ortovaar

Dr.Th.G.M. van der Plas
bioloog
's Hertogenbosch 1976